مراجعه کننده: می خواستم بدانم آیا تراشیدن ریش حرام است
پاسخگو : تراشیدن ریش به نظر مراجع جایز نیست و حرامه
مراجعه کننده: آخر اکثر آنها بنا به احتیاط جایز ندانسته اند
مراجعه کننده: و آقای صانعی آن را حرام نمی داند
پاسخگو : مرجع تقلید شما کیه؟
مراجعه کننده: آقای مکارم
پاسخگو : به نظر ایشون ریش پرفسوری اشکال نداره
مراجعه کننده: ببخشید آیا من می توانم ریش خود را بتراشم چون آقای مکارم حکم احتیاط داده اند.
پاسخگو : نه نمی تونید
مراجعه کننده: چرا؟ مگر نمی توانم از مرجع دیگر پیروی کنم؟
پاسخگو : در مسئله احتیاط چرا می تونید
پاسخگو : البته باید به مرجعی رجوع کنید که فتوی داده باشه که یا هم سطح ایت الله مکارم شیرازی باشه یا در رتبه بعدی ایشان
مراجعه کننده: آقای صانعی مگر فتوا نداده اند اشکال ندارد؟
پاسخگو : ببینید فتوی دو نوع است در این مسئله یا فتوی به حرمت یا فتوی به حلیت
پاسخگو : اگه تحقیق کردید به این نتیجه رسیدید که ایت الله صانعی مساوی ایت الله مکارم یا در رتبه بعدی از نظر علمی هستن می تونید به ایشون رجوع کنید
نکته پایانی : الاعلم و فالاعلم یعنی چه؟
الاعلم و فالاعلم، اصطلاح فقهی است که در بحث شرایط مرجع تقلید مطرح می شود و به معنای "داناتر و داناتر بعدی" است.
می دانیم که یکی از شرایط مرجع تقلید اعلمیت است؛ یعنی باید از سایر مجتهدین عالم تر باشد. (از چنین مجتهدی باید تقلید کرد)، حال اگر این مجتهد اعلم در مسئله ای فتوا نداشت، مقلدین او می توانند به فتوای مجتهد دیگری که در درج? علمی بعد از او قرار دارد، رجوع کنند و اگر این مجتهد هم در آن مسئله فتوا نداشت می توانند به فتوای مجتهد دیگری که در درج? علمی پایین تر از دومی است رجوع کنند و در صورت نیاز می توانند این برنامه را ادامه دهند و به مجتهد چهارم و... رجوع کنند.
این درجات علمی مجتهدین (از بالاترین درجه به درجات پایین تر) را اصطلاحاً اعلم فالاعلم می گویند.
پس اعلم، یعنی مجتهدی که در بالاترین درج? علمی قرار دارد و فالاعلم، یعنی مجتهدی که یک درجه از او پایین تر است و همینطور ... .
این جواب مختصر و مکفی است. اما در این مسئله جواب علمی و دقیق تری است که برخی از فقها به آن اشاره کرده اند. ما در این جا یک نمونه از آن را نقل می کنیم:
منظور از اعلم آن فقیهی است که به قواعد و مدارک مسئله آشناتر و به اخبار و نظائر مطلع تر و نسبت به فهم اخبار نسبت به سایر فقها بهتر باشد. سرانجام این که از جهت استنباط احکام بهترین باشد.
مرجع تشخیص اعلم، اهل خبره و استنباط در این مسئله هستند. ظاهر این سخن این است که ملاک در اعلمیت این است که در استنباط احکام بهترین باشد. منظور از بهترین بودن این است که در تشخیص وظیفه در مسائل شرعی بهترین باشد، نه در نزدیکی فتاوا به واقعیت و حقیقت؛ چراکه این را نمی شود ملاک اعلمیت دانست؛ زیرا اقربیت به واقع و حقیقت، با جانب احتیاط احراز می شود و گرفتن جانب احتیاط، در پیش عقلا نه نشان خبرویت و نه نشان علمیت است.
پس اجتهاد چیزی جز تخصص در تشخیص وظیفه در تمام مسائل نیست و اعلم کسی است که دارای این ملکه به نحو کمال و تمام باشد.
آنچه از ظاهر این کلام استفاده می شود این است که بهترین بودن در استنباط، متوقف بر این است که سه صفت در مجتهد باشد:
1. این که مجتهد نسبت به قواعد و مدارک مسئله شناختش از همه بیشتر باشد.
2. اطلاعاتش نسبت به اخبار و نظائر مسئله از همه بیشتر باشد.
3. در فهم اخبار بهترین باشد
نظر بدهید |